De helende wijsheid van paarden en muziek
‘Het moment dat mens en paard in verbinding samenkomen, is magisch’
De ogenschijnlijk totaal verschillende levenspaden van de zussen Illja en Leonie Bos kwamen op wel heel bijzondere wijze samen in het systemisch werken met paarden. In De helende wijsheid van paarden & muziek bundelen ze hun talenten tot een ervaring die niet met woorden te beschrijven is.
Tekst en fotografie: Merel van der Lande
Het is nog fris in de manege van Van Stal in Amstelveen. Maar het zonnetje dat door de ramen schijnt, zal de ruimte snel verwarmen. We zitten met zeven deelnemers in een kring in het midden van de bak. Eromheen in iedere hoek een bankje waar nog niemand zit. Leonie zit in het midden op een kleed op de grond met haar gitaar naast zich. Het is stil. Na een korte meditatie heeft iedere deelnemer een intentie voor de sessie van vandaag. Dan gaan de deuren achter Leonie open en vier paarden wandelen de bak in: eerst Puk en Wolkje, dan Captain en tenslotte Toon. Nieuwsgierig lopen de dieren rond. Ze snuffelen aan de instrumenten van Leonie, happen in een fleeceplaid dat op een stoel ligt en onderzoeken de deelnemers. Ondertussen pakt Leonie haar gitaar en begint te spelen en te zingen; rustige, zachte klanken die onmiddellijk raken. Als je intuïtief voelt dat je ergens anders wilt staan of zitten, mag je gaan. Langzaam komen de mensen in de kring in beweging. Illja loopt rustig rond en observeert zowel de paarden als de mensen. Soms stelt ze een vraag of ze vraagt iemand om zich te verplaatsen. Het doel van dit alles is dat er harmonie ontstaat, legt Illja uit. ‘Als er rust en overgave is, kunnen wij onze essentie en de eenheid met het grote geheel ervaren, waardoor heling kan plaatsvinden.’
“Paarden voelen veel eerder dan wij als er iets niet in balans is: ons systeem, de plek waar we staan of een emotie die er niet mag zijn”
Onderdeel van de kudde
Dat juist paarden ons kunnen helpen bij het vinden van die harmonie komt doordat het vluchtdieren zijn die bovendien in een kudde leven. Illja: ‘De veiligheid van de groep heeft voor hen de hoogste prioriteit en dus zullen ze een disbalans in de kudde, die bij paarden meestal gaat over hun plek in het systeem, direct harmoniseren door zich te verbinden, te verplaatsen of een ander te kalmeren. Op het moment dat wij als mensen het ‘veld’ in stappen worden we onderdeel van de kudde en vertonen de paarden datzelfde harmonisatiegedrag.’ Paarden voelen veel eerder dan wij als er iets niet in balans is: ons systeem, de plek waar we staan of een emotie die er niet mag zijn. Illja: ‘In eerste instantie wijzen de paarden naar wat er nog in de weg staat van de harmonie.’ Een mooi voorbeeld geeft de pony Puk die voor een leeg bankje gaat staan. Illja vraagt een vrouw die nog in de kring zit om op dat bankje te gaan zitten. Vervolgens gaat Puk bij haar lege stoel staan. Illja: ‘Voor mij was dat een duidelijke bevestiging dat er iets gaande was bij haar en ik vroeg de vrouw wat ze ervaarde. Ze gaf aan dat ze zich eenzaam voelde. Ik vroeg of ze dat herkende in haar dagelijks leven en dat beaamde ze. Toen kwam de emotie los en konden de paarden weer ontspannen.’ De muziek van Leonie ondersteunt het proces en helpt mensen om zich meer te openen en contact te maken met hun emoties. Leonie: ‘Ik weet van tevoren niet wat ik ga zingen. Ik ga zitten en laat het moment bepalen wat er gezongen wil worden. En soms weet ik het even niet en is het stil. Die stilte is nog voelbaarder met de paarden erbij. Paarden zijn pure essentie. Dat maakt je humble. En tegelijkertijd voel ik me altijd heel erg gedragen door de paarden. Zo werd ik vandaag nog door Toon op mijn houding gewezen. Ik heb een schouderblessure door het gitaarspelen en Toon beet aan het begin van de sessie precies in die schouder. Het deed bijna pijn, maar het was voor mij vooral een duidelijk signaal dat ik goed op mijn houding moet letten.’
“Die woorden maakten een vloed aan tranen los over alles waar ik sinds mijn tienerjaren tegen aan het vechten was”
Illja’s reis
De zussen hebben ieder afzonderlijk een indrukwekkende weg afgelegd voordat het leven hen samenbracht in hun werk met de paarden. Illja wilde als klein meisje dierenarts worden, maar werd dierenartsassistente toen bleek dat een universitaire studie buiten haar bereik lag. Dat doel was altijd heel helder tot ze een jaar of achttien was en zich afvroeg: wil ik dit eigenlijk wel? Illja: ‘Toen kwam ik in een zwart gat terecht. Niet altijd comfortabel, maar wel een enorme drijfveer tijdens de zoektocht die daaruit volgde, was dat Leonie al van jongs af aan op het podium stond. Ze wist wat ze wilde en haar passie werd door iedereen begrepen. Dat wilde ik ook.’ Zeven jaar lang zocht Illja haar passie door verschillende opleidingen te volgen, terwijl ze ondertussen fulltime in de horeca werkte en regelmatig op reis ging. Maar de voldoening die ze wilde voelen, bleef uit. Illja: ‘Op Bali ontmoette ik een vrouw aan wie ik over mijn vader vertelde, die overleed toen ik zestien was. Hij had net zijn baan opgezegd om yogadocent te worden. Eindelijk deed hij wat hij écht wilde en toen ging hij dood, in de bloei van zijn leven. En de vrouw zei: ‘Hij heeft zijn taak volbracht, Illja. Het is rond.’ Die woorden voelden zo ontzettend waar en maakten een vloed aan tranen los over alles waar ik sinds mijn tienerjaren tegen aan het vechten was. Mijn hart ging open en ik voelde alleen maar ‘joy’. Daarmee kon ik heel veel boosheid en onbegrip over het overlijden van mijn vader loslaten. Ik snapte het.’ Vanaf dat moment ging het leven stromen. Illja kwam in aanraking met yoga, volgde een docentenopleiding en kreeg al snel de kans om les te geven. ‘En toen overleed in 2016 onze moeder. Omdat ik nog steeds lekker in de flow zat van de yoga ging ik gewoon door. Tot ik in het kader van een opleiding tot paardencoach naar een man ging die healingsessies deed met paarden. Die sessies waren niet alleen mét paarden, maar ook erop. Ik ben toen hard van het paard gevallen en moest naar het ziekenhuis. Wat laat dit me zien, vroeg ik me af. En ik voelde dat ik moest vertragen en rouwen om de dood van mijn moeder. Dat deed ik, heel radicaal, door alles achter te laten en naar Lesbos te vertrekken om daar straathonden en -katten een thuis te geven. Ondertussen hielp ik ook nog in een vluchtelingenkamp. Dat was zo intens dat ik na vijf weken helemaal kapot terugkwam in Nederland. Dat was rock bottom, een dieptepunt.’ Om erachter te komen hoe nu verder vertrok Illja naar Indonesië en India waar ze een retreat deed bij spiritueel leraar Pia Ma. ‘Dat was zo’n life changing event dat ik besloot om zes maanden lang in haar ashram in Australië te verblijven, waar ik ook mijn man heb leren kennen.’ Samen hielpen Illja en haar man Pia Ma met de organisatie van retreats over de hele wereld. Tot Corona kwam en ze terugkeerden naar Nederland. Illja gaf sporadisch sessies met paarden, vaak op donatiebasis. Illja: ‘Ik had al langere tijd het gevoel dat yoga niet meer helemaal bij me paste, maar de paardencoaching kwam ook niet echt van de grond.’ Tot ze het boek Coachen met paarden - De wijsheid van de kudde van Ruud Knaapen in handen kreeg. ‘Opnieuw klikte er iets. Zo wilde ik werken met paarden en vanaf dat moment begonnen de sessies ook te stromen.’
Leonies reis
De professionele zangcarrière van Leonie begon op haar vijftiende, toen ze werd gevraagd voor de musical The Sound of Music. Een zegen voor Leonie. ‘Dat jaar overleed ook mijn vader én ik moest eindexamen doen terwijl het schoolsysteem voor mij totaal niet werkte en me weinig zelfvertrouwen gaf. Het was heel fijn om te voelen dat ik iets wél goed kon en dat ik daar ook nog eens heel blij van werd.’
Door The Sound of Music rolde Leonie de musicalwereld in. Ze volgde een opleiding en speelde vervolgens op cruiseschepen. ‘Ik heb daar ontzettend veel van geleerd, maar het lukte me niet om in de echt grote shows terecht te komen.’ Ze ging daarom naar Londen om haar geluk te beproeven, maar ook daar wilde haar carrière niet echt van de grond komen. Toen het met haar moeder bergafwaarts ging, besloot ze terug te gaan naar Nederland. Leonie: ‘Ik had in Nederland natuurlijk geen moer opgebouwd.’ Ze besloot mee te doen aan The Voice of Holland, wat drie rondes lang lukte. Toen was ook dat avontuur voorbij. Leonie: ‘Met mijn roze haar zag ik er in die tijd heel extravert uit om maar gezien te worden. En ik probeerde mensen te raken met harde hoge nummers. Ik zong heel technisch, vanuit prestatie.’ Dat veranderde toen ze zich ging verdiepen in plantmedicijnen en ayahuasca-ceremonies ging doen. Ze werd gevraagd om bij die ceremonies te assisteren en te zingen. ‘Tijdens het zingen bij de ceremonies kwam ik zo veel lagen van onzekerheid, trauma en verdriet tegen. En juist daardoor opende mijn stem zich steeds meer en heb ik uiteindelijk mijn eigen stem gevonden.’
Toen haar moeder in 2016 overleed, vertrok Leonie naar Bali. ‘Ik had het gevoel dat ik alles kwijt was en ik had geen idee hoe nu verder. Ik wist dat ik nog steeds muziek wilde maken, maar de optredens op bruiloften en feesten gaf ik alleen omdat het meer geld opleverde dan de horeca. Ik wist dus dat het een andere vorm moest krijgen.’ Terug in Nederland kwam ze op dezelfde yogaschool terecht als Illja. Ze begon met het zingen van kirtans en mantra’s, soms ook bij de lessen van Illja. ‘Dat was leuk, maar ik wist ook dat dit het nog niet helemaal was.’
“Het is geen yogales met een liedje erbij, maar onze beide passies die samenkomen”
Dit werkt!
Het verhaal van de zussen kwam samen toen Leonie zo’n drie jaar geleden met Illja meeging naar Van Stal, een buitengewone rijschool waar de paarden en pony’s in een zogenaamde Paddock Paradise verblijven, een systeem waarbij paarden vrij rondlopen binnen een omheinde ruimte en in hun eigen vaste kudde leven. Leonie: ‘Illja had mij gevraagd om Toon mee te nemen uit de bak en ik stond daar nog even alleen met het paard. Dat het dier koliek had, wat voor een paard dodelijk kan zijn, deed pijn aan mijn hart en ik besloot nog even mijn handen op hem te leggen en terwijl ik dat deed begon ik zoals altijd te zingen. Hij reageerde daar super goed op en ging even later zelfs liggen. Op dat moment dacht ik: oh leuk, niet wetende dat het heel bijzonder is als een paard gaat liggen.’ Twee dagen later wilden de zussen testen of het toeval was wat er die dag met Toon gebeurde, dus ze besloten het nog eens te doen. Illja: ‘Die dag was Willeke er met haar paard Moby en ze vroeg of ze mee mochten doen. Willeke ging op een stoel zitten en Moby bleef steeds bij haar staan. Tegelijkertijd was hij heel onrustig. Op een gegeven moment zei Willeke: “Dit doet hij altijd als hij zijn emoties niet toelaat.” Waarop ik antwoordde dat ik verdriet voelde op het moment dat Willeke en Moby binnenkwamen. Toen brak Willeke en Moby kon eindelijk ontspannen. Hij ging bij Leonie en Toon staan en beide paarden gingen liggen, wat zeker voor Moby uitzonderlijk was. Hij trilde en maakte schokkende bewegingen – een duidelijk signaal van ontlading.’ Na deze bijzondere ervaringen deden de zussen nog een aantal sessies met verschillende eigenaren en paarden en telkens waren ze weer verrast door wat er gebeurde tussen het paard en de eigenaar. Illja: ‘En toen hadden we allebei zoiets van: wow, dit werkt echt!’ Leonie: ‘Ja, en het is geen yogales met een liedje erbij, maar onze beide passies die samenkomen.’
Shift
Hoewel het een teken is van totale overgave als de paarden gaan liggen, is dat zeker niet het doel. Illja: ‘Overgave voel je. Aan het begin van de sessie is het wat onrustig en rumoerig. Mensen en paarden lopen rond, op zoek naar de juiste plek. En dan ineens shift het. Dan is er rust en eenheid in de kudde. Overigens betekent dat niet dat iedereen die rust ook ervaart. Maar voor de kudde klopt het dan zoals het op dat moment is, ook als deelnemer zich nog steeds heel onrustig voelt of zelfs niet helemaal meedoet.’
Van dat laatste heb ik vandaag zelf last, hoogstwaarschijnlijk omdat ik een dubbele agenda heb: ik ben deelnemer en tegelijkertijd probeer ik een reportage te maken van de sessie. Dat maakt dat ik niet zo goed voel wat mijn plek nou eigenlijk is en ik besluit naast Leonie in de cirkel te gaan zitten. Dan komt Illja naar me toe en vraagt me om mijn camera aan haar te geven en dan mijn plek te vinden zónder de camera. Wat voelt dat bevrijdend! Ik sta op en loop een eind naar achteren, naar Captain die lekker in het zonnetje staat. De ruin blijft rustig staan en laat zich aaien. Ineens voel ik me ontroerd door een diep gevoel van thuiskomen. Dit is mijn plek. Ik ga voor Captain op de grond zitten. Normaal gesproken zou ik het niet in mijn hoofd halen om zo vlak voor de lange benen van een paard te gaan zitten, maar het voelt goed. Na een tijdje staat een vrouw op die op een bankje verderop zit. Ze loopt om de stoelen heen langs Toon. Niet veel later gaat Toon liggen. Ze loopt verder en dan gaat ook Puk liggen. Achter mij hoor ik Captain met zijn hoef schrapen, een teken dat hij wil gaan liggen. Even later zakt hij door zijn knieën. Leonie stopt met zingen en een diepe rust daalt neer in de kudde paarden én mensen. Harmonie. Verbinding. Magie. Illja: ‘Het moment waarop paard en mens helemaal in verbinding samenkomen, is magisch. Dan loop ik met een glimlach van oor tot oor door de bak.’
Ik heb geen idee hoeveel tijd er is verstreken als er ineens beweging ontstaat in de groep. Captain die achter mij helemaal languit is gaan liggen, begint in het zand te rollen en ik spring naar voren omdat zijn hoeven wel heel enthousiast mijn kant op komen. Langzaam staat iedereen op en we nemen weer plaats op de stoelen in het midden van de bak. De cirkel is rond, de indrukwekkende sessie ten einde.
Wil jij je ook verbinden met de natuur in jezelf en de harmonie in de kudde en in jezelf ervaren? Kijk voor meer informatie op De helende wijsheid van paarden & muziek. Of op Instagram: @leoniebosmusic en @illja.bos.
